H Ιστορία στο Πιάτο: Η συλλογή των ιστορικών πιάτων της Λόλας Νταΐφά!

18/11/2021 • IT'S CHIC TO BE GREEK - fayscontrol.gr

Με αφορμή τη συμπλήρωση 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης και με πυρήνα έρευνας τη σημαντική ιδιωτική συλλογή ιστορικών πιάτων της Λόλας Νταΐφά, γεννήθηκε η ιδέα μιας πρωτότυπης εικαστικής συνομιλίας σε επετειακή διοργάνωση του Λυκείου των Ελληνίδων – Παράρτημα Βόλου. Η έκθεση παρουσιάστηκε στο ιστορικό κτήριο της Εξωραϊστικής Λέσχης Βόλου ενώ σε προσεχή περίοδο που θα ανακοινωθεί, θα παρουσιαστεί και στην Αθήνα (Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών). Η έκθεση πραγματοποιήθηκε με τη στήριξη του ΥΠΠΟΑ καθώς και με την ευγενική υποστήριξη της ΕΚΠΟΛ-Περιφέρειας Θεσσαλίας, του Οργανισμού Λιμένος Βόλου Α.Ε. και του ομότιμου καθηγητή του Πολυτεχνείου της Ζυρίχης – επίτιμου μέλος του Λ.Ε.Β., Γιώργου Γκέκου. Επίσης, με την ευγενική φιλοξενία της Λέσχης Βόλου.

Η συλλογή πιάτων της Λόλας Νταϊφά, αποτυπωμένη στο λεύκωμα των εκδόσεων Μίλητος με τίτλο «Η Ελλάδα μέσα από 231 ιστορικά πιάτα (1863-1973)», αποτελεί τον πυρήνα και ταυτόχρονα την αφετηρία της έκθεσης. Τα ιστορικά πιάτα της συλλογής, συνδέονται με μυθολογικά πρόσωπα, ιστορικές προσωπικότητες και γεγονότα που «σφράγισαν» την Ιστορία της χώρας μας, ενώ, σύμφωνα με την επιστημονική επιμελήτρια του τόμου, Κατερίνα Κορρέ-Ζωγράφου, δεν υπάρχει άλλη ανάλογη σε εύρος δημόσια ή ιδιωτική συλλογή.

Οι μυθολογικές και ιστορικές φιγούρες που απεικονίζονται στα πιάτα, η Θεά Αθηνά ή ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο Ρήγας Φεραίος και ο Λόρδος Βύρων, αλλά και ήρωες λιγότερο γνωστοί στην υπόλοιπη Ελλάδα όπως η Θεσσαλή Μαργαρίτα Μπασδέκη που διακρίθηκε στη Μάχη της Μακρυνίτσας Πηλίου, όπως αντίστοιχα και τα διάφορα ιστορικά συμβάντα ή επετειακά επιλεγόμενα θέματα (Πυρπόληση Μονής Αρκαδίου, Ένωση της Ελλάδας με την Ήπειρο και τη Θεσσαλία κ.ά), εμψύχωναν τις έννοιες της κοινής καταβολής, της εθνότητας και της ιστορικής παρακαταθήκης.

Σε αντίθεση με τα πολύτιμα προγενέστερα χρονολογικά και εξαιρετικά δημοφιλή τότε φιλελληνικά πιάτα που βασισμένα σε ευρωπαϊκά έργα χαρακτικής με θέματα από τη δράση των ελλήνων ηρώων κατασκευάζονταν ως τα μέσα του 19ου αιώνα στην Ευρώπη -τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία- στοχεύοντας στην οικονομική ενίσχυση του Αγώνα, τα πιάτα της συλλογής Νταϊφά, μοναδικά ιστορικά τεκμήρια ταυτότητας που καλύπτουν με τρόπο συνοπτικό αλλά εύγλωττο μια χρονική περίοδο 100 περίπου ετών με αφετηρία το 1863, είναι κατασκευασμένα στον Πειραιά και τη Σύρο, την Πάτρα και την Αθήνα, ενώ, αν και εξαιρετικής τέχνης και λεπτότητας, προορίζονταν για καθημερινή χρήση.
Οι αφηγηματικές και εννοιολογικές απεικονιστικές θεματικές και κοσμητικές λεπτομέρειες των πιάτων, οι αναπαριστώμενοι ελληνικοί μύθοι, οι αρχαίοι και βυζαντινοί ήρωες, τα κεντρικά ιστορικά πρόσωπα και τα αξιομνημόνευτα ιστορικά συμβάντα της Ελληνικής Επανάστασης, τρέπονται στις σημαίνουσες πηγές και τις εικονοποιητικές αφορμές για τα σύγχρονα έργα της έκθεσης που επί τούτου δημιουργούνται, αναπτύσσοντας ένα νέο εικαστικό σύμπαν και τρισδιάστατο οπτικό αφήγημα.

Τα έργα τους, κύκλια και τρισδιάστατα στον μεγαλύτερό τους βαθμό, χρησιμοποιώντας ελαφριά κατά κύριο λόγο ύλη (χαρτί, πηλός, πορσελάνη, κέντημα, στάχτη, νωπογραφία κ. ά.), συνομιλούν με τρόπο ευρηματικό και πηγαίο με την ελληνική λαϊκή παράδοση και με τις αφηγηματικές και εννοιολογικές θεματικές και κοσμητικές λεπτομέρειες των ιστορικών πιάτων της Συλλογής Νταϊφά. Οι αναπαριστώμενοι ελληνικοί μύθοι, οι αρχαίοι και βυζαντινοί ήρωες, τα κεντρικά ιστορικά πρόσωπα και τα αξιομνημόνευτα ιστορικά συμβάντα της Ελληνικής Επανάστασης και της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, τρέπονται στις σημαίνουσες πηγές και τις εικονοποιητικές αφορμές για τα σύγχρονα έργα της έκθεσης που επί τούτου δημιουργούνται, αναπτύσσοντας ένα τρισδιάστατο οπτικό αφήγημα και φωτίζοντας εκ νέου μοναδικά ιστορικά τεκμήρια ταυτότητας.

Η κοινή έκθεση του ιστορικού και σύγχρονου υλικού, προτάθηκε με τη λογική ενός κεντρικού εκθεσιακού πυρήνα (30 ιστορικά πιάτα της συλλογής Νταϊφά, επιλεγμένα από ένα μεγαλύτερο συλλεκτικό σχήμα που περιλαμβάνει και άλλες απεικονίσεις επάνω σε πιάτα πορσελάνης) σε συνομιλία με νέα έργα δημιουργημένα από διαφορετικά υλικά και παρουσιασμένα ως μια συνολική εγκατάσταση στον χώρο.
«Φάε τη σούπα σου και θα δεις τον Κολοκοτρώνη…»: το διασωζόμενο από την κυρία Νταϊφά προφορικό κέλευσμα, συνοψίζει συμβολικά την απέριττη δύναμη των πιάτων αυτών αλλά και την πολύτιμη παρακαταθήκη του φορμαλιστικού και θεματικού εκτοπίσματός τους.

Η εν λόγω έκθεση, που σχεδιάστηκε μέσα σε συνθήκες πανδημίας και ύφεσης, με το βλέμμα στραμμένο σε μικρά καθημερινά αντικείμενα οικιακής χρήσης που αφηγούνται συγκινητικές ιστορίες, προτρέποντας ταυτόχρονα τους σύγχρονους δημιουργούς σε οικεία παρατήρηση και μικροδημιουργία, αποτελεί ένα απτό παράδειγμα για το πώς μπορούμε να επανεκτιμήσουμε τα ήσσονα, να είμαστε επινοητικοί, να διδάσκουμε αλλά και να διδασκόμαστε οι ίδιοι από προσβάσιμα σύμβολα.

Ο επιλεγμένος χώρος διεξαγωγής της έκθεσης είναι η ιστορική αίθουσα εκδηλώσεων της Εξωραϊστικής Λέσχης του Βόλου που βρίσκεται στο πιο εμβληματικό κτήριο της περιόδου του νεοκλασικισμού του παλιού Βόλου. Κτισμένη το 1894 από τον επιφανή αρχιτέκτονα της εποχής Νικόλαο Κ. Δημάδη, αποτέλεσε σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα το επίκεντρο της καλλιτεχνικής και πνευματικής κίνησης της πόλης. Σήμερα εξακολουθεί να στεγάζει πολυποίκιλες πολιτιστικές δράσεις.

Στην έκθεση συμμετέχουν: Νεκτάριος Αποσπόρης, Ευριδίκη Αρκουδογιάννη, Άννυ Αρχιμανδρίτου, Κική Βουλγαρέλη, Βασίλης Βούλγαρης, Μάριος Βουτσινάς, Μαρία Γέρουλα, Νεκταρία Γιακμογλίδου, Αστέρης Γκέκας, Κατερίνα Γραφανάκη, Κρίστη Γρηγορίου, Μαρία Διακοδημητρίου, Δέσποινα Καλλιγά, Ελπινίκη Καμόσου, Κατερίνα Κασσαβέτη, Μάρω Κορνηλάκη, Τάσος Λιακόπουλος, Μηνάς Μαυρικάκης, Δημήτρης Μοράρος, Μάνος Μπατζόλης, Χαρίτων Μπεκιάρης, Γεωργία Μπλιάτσου, Ρούλη Μπούα, Απόστολος Παπαγεωργίου, Κλειώ Παπαϊωάννου, Μαρία Παπανικολάου, Χριστίνα Παρασκευοπούλου, Νίκος Ποδιάς, Κατερίνα Σαμαρά, Ιφιγένεια Σδούκου, Ιωάννα Τερλίδου, Νίκος Τριανταφύλλου, Θεοδώρα Τσιάτσιου, Βιργινία Φιλιππούση, Μαρία Χαλκιά, Μαρία Χάνιου.